امروزه عکاسی دیجیتال در بین مردم گسترش زیادی یافته است و از آن در رسانه ها، شبکه های اجتماعی و اینترنت به طور وسیعی استفاده می شود. با این وجود عکاسان کمی هستند که در چاپ عکس‌های خود به شکل حرفه‌ای تجربه کافی داشته باشند. درموارد زیادی علی‌رغم ویرایش بسیار خوب تصاویر دیجیتال، به علت عدم استفاده از چاپگر (Printer) مناسب و یا تنظیمات ضعیف، تصاویر نا‌مطلوبی بدست می آید. توانایی انتخاب روش چاپ صحیح یا مواردی همچون انتخاب کاغذ و جوهر برای بدست آمدن بهترین نتیجه در چاپ عکس بسیار مهم است. به همین علت آشنایی با تکنیک های چاپ عکس از مباحثی است که عموما در برنامه های آموزش عکاسی گنجانده می‌شود.
مراحل فرایند گرفتن یک عکس دیجیتال تا مرحله انتشار الکترونیکی و یا چاپ
چاپ دیجیتال شامل فرایندی است که در آن تصویری که بر روی مونیتور دیده می شود با استفاده از کاغذ، جوهر و چاپگر دیجیتال (پرینتر) به صورت فیزیکی و ملموس چاپ می شود.
چاپ دیجیتال با سرعت زیادی مراحل تکامل را طی نموده است بطوریکه کیفیت چاپ های خوب دیجیتال نسبت به چاپ های سنتی تفاوت قابل ملاحظه ای را نشان می دهد.
مزیت اصلی چاپ دیجیتال برای عکاسان، کنترل و امکان انتخابی است که می توانند در جریان فرایند چاپ داشته باشند. آنها می توانند نحوه چاپ، محل چاپ، زمان چاپ و آنچه را که می خواهند چاپ کنند را خودشان انتخاب کنند.
امروزه امکان چاپ دیجیتال عکس در چاپگر (پرینتر) های خانگی با کیفیت بالا فراهم است. اگر چه محدودیت هایی نیز در استفاده از آنها وجود دارد. چاپگرهای خانگی می توانند فقط چاپ های کوچک تولید کنند. از طرفی چاپگرهای بزرگ و صنعتی به علت هزینه و اندازه آنها مناسب نگهداری در منزل نیستند.
هزینه چاپ های با کیفیت با چاپگر های خانگی بیشتر است درحالیکه یک سرویس چاپ حرفه ای می تواند از نظر هزینه- فایده، مناسب تر باشد. همچنین با چاپگرهای حرفه ای می توان از کاغذهای با وزن متفاوت و اندازه های متنوع برای چاپ استفاده کرد
آمادگی برای چاپ عکس
قبل از اقدام جهت چاپ عکس، ابتدا باید عکس را برای چاپ آماده نمود تا بهترین کیفیت چاپ را بدست آورد. این مرحله با ویرایش و روتوش عکس (Photo Retouch) متفاوت است. به عبارتی این مرحله پس از انجام پردازش نهایی عکس انجام می پذیرد تا در هنگام چاپ، بهترین نتیجه حاصل گردد.
برای آماده سازی یک عکس جهت چاپ، لازم است حداقل چهار عنصر فنی مورد ارزیابی قرار گیرند:
الف) رنگ (Color)
رنگ هایی که شدیدا اشباع (Oversaturated) شده باشند باعث ایجاد مشکلاتی در روند چاپ خواهند شد و رنگ مناسبی در چاپ ایجاد نخواهند کرد. همچنین رنگ هایی هم که فاقد اشباع کافی باشند می توانند به صورت مات و رنگ و رو رفته در چاپ ظاهر شوند.
کالیبراسیون مونیتور یا تنظیمات رنگی نرم افزار ویرایش عکس می توانند تغییرات محسوسی بر نتیجه کار داشته باشند.
ب) کنتراست (Contrast)
در مرحله ویرایش عکس تنظیم کنتراست از مواردی است که بطور معمول انجام می شود. اما توجه داشته باشید تنظیمات شما در هنگام چاپ چه تاثیری بر نتیجه نهایی خواهد گذاشت. تصاویر دیجیتال در مونیتور با کنتراست بیشتری نمایش داده می شوند و پس از اینکه چاپ شدند به نظر می رسد که کنتراست آنها کم بوده است. بنابراین هنگامی که قصد دارید عکسی را چاپ کنید بهتر است کنتراست آن را کمی بیش از معمول افزایش دهید.
ج) میزان شارپ بودن تصویر (Sharpness)
میزان شارپی و وضوح تصویر با توجه به اینکه قصد داشته باشید که در مونیتور دیده شود و یا اینکه چاپ شود، می تواند متفاوت باشد. اصولا برای اینکه میزان وضوح تصویر و جزئیات آن در چاپ به خوبی دیده شود بهتر است کمی شارپی آن را افزایش دهید. با این کار می‌توان یک نمونه چاپی شارپ و با عناصر برجسته ایجاد نمود.
د) اندازه و تفکیک پذیری (Size and Resolution)
اینکه یک عکس دیجیتال را می توان تا چه اندازه بزرگ چاپ کرد، به میزان تفکیک پذیری یا رزولوشن تصویر و اندازه (Size) آن بستگی دارد. برای چاپ یک عکس با اندازه بزرگ و در عین حال کیفیت بالا، لازم است که تصویر دارای وضوح و تفکیک پذیری بالایی (High Resolution) باشد. در این حالت مهم نیست که بیننده از چه فاصله‌ای به عکس نگاه می کند، زیرا به علت کیفیت بالا پیکسل‌های آن در چاپ دیده نمی‌شوند.
البته اگر قصد داشته باشید عکس را در قالب پوستر (Poster)، بنر (Banner) یا سایر مواردی که نیاز به کیفیت خیلی بالایی ندارند چاپ کنید، تفکیک پذیری خیلی بالا برای تصویر نیاز نخواهد بود.
توصیه می شود حداقل تفکیک پذیری (Resolution) تصویر برای چاپ در حد 300 DPI باشد. DPI واحد نمایش اندازه رزولوشن است و معادل تعداد نقطه در یک اینچ (Dots per Inch) می باشد. هر چه عدد DPI بیشتر باشد، میزان تفکیک پذیری تصویر نیز بیشتر است.
اگر فایل های تصاویر در اندازه مناسب و به درستی ذخیره شده باشند نه تنها کیفیت چاپ را بهبود می بخشند بلکه در زمانی که صرف تنظیم پرینتر می گردد نیز صرفه جویی خواهد شد.
در پنجره New از نرم افزار فوتوشاپ، میزان تفکیک پذیری تصویر 300 DPI انتخاب شده است.
در انتهای کار، خیلی از عکاسان حرفه ای ابتدا با یک چاپگر کالیبره یک نمونه از عکس خود را بصورت کوچک چاپ می کنند و تغییرات کیفیت آن را نسبت به تصویر مونیتور مقایسه می نمایند. مواردی همچون رنگ، کنتراست، وضوح و تفکیک پذیری را در آن بررسی می نمایند و اگر نتیجه مطلوب نبود، مجددا عکس را ویرایش و اصلاح می کنند و دوباره یک چاپ اولیه می گیرند تا به نتیجه مطلوب برسند. سپس عکس را برای چاپ نهایی و حرفه ای به استودیو ارسال می‌نمایند.
انتخاب نوع چاپگر
چندین روش (Method) مختلف برای چاپ دیجیتالی عکس وجود دارد که با اطلاع از آنها می توان برای هدف مورد نظر خود بهترین روش را برگزید. در بازار انواع مختلف چاپکر یا پرینتر وجود دارد که بعضی از آنها بهتر از دیگران هستند. همچنین بعضی از آنها برای کارهای خاصی طراحی شده اند.
چاپگر های ماتریس نقطه ای (Dot matrix printer) جزو انواع ارزان قیمت چاپگرها بوده و عموما برای تصاویر متنی، اسناد اداری و چاپ های با کیفیت پایین مناسب هستند.
چاپگرهایی که با روش تصعید رنگ (Dye-sublimation printer) کار می کنند از انواع قبلی کیفیت بالاتری ارائه می دهند و برای چاپ عکس های تمام رنگ (Full color) و با کیفیت بالا استفاده می شوند. این نوع چاپگرها بسیار سریع هستند.
چاپگرهای دیجیتال صنعتی و حرفه ای بیشتر از دو نوع چاپگرهای جوهر افشان (Inkjet) و لیزری (Laser) می باشند.
هنگام تهیه چاپگر توجه کنید که قابلیت های مورد نظر شما چیست و برای چه نوع کاری می خواهید از آن استفاده کنید. از جمله مواردی که در انتخاب چاپگر مهم است که دقت کنید، تعداد کارتریج های رنگی جوهر و همچنین حداکثر اندازه کاغذی است که می تواند برای چاپ استفاده کند. در ادامه دو نوع از شایع ترین چاپگرهای مورد استفاده در چاپ عکس را مورد بررسی قرار می دهیم.
چاپگرهای جوهر افشان (Inkjet)
این نوع چاپگرها انتخاب مقرون به صرفه و با کیفیتی است که هنرمندان و عکاسان از آن استفاده می کنند. این چاپگر از یک سیستم کارتریج جوهر استفاده می کند. در این چاپگرها جوهر بر روی ورق کاغذ عکاسی پراکنده می شود. این مقدار جوهر خیلی نازک است و در نتیجه رنگ های چندگانه جوهر به دقت با یکدیگر ترکیب می شوند و رنگ های تصویر را ایجاد می نمایند.
با این چاپگرها می توان چاپ های بسیار خوب و دقیقی از تصاویر دیجیتال بدست آورد. این امکان وجود دارد که با استفاده از این چاپگرها تصاویر بر روی مدیا های مختلفی همچون کاغذ، کرباس (Canvas)، پلاستیک، پارچه و فلز چاپ شوند.
چاپگرهای جوهر افشان رنگی حداقل از چهار رنگ جوهر به رنگهای فیروره ای، ارغوانی، زرد و سیاه (CMYK) استفاده می کنند. این جوهر ها در ظرف های جداگانه‌ای (کارتریج) در داخل چاپگر قرار گرفته اند و با استفاده از آنها طیف رنگی مورد نظر بر روی تصویر ایجاد می گردد. در بعضی پرینترهای پیشرفته تر، تعدادی از کارتریج ها در چند رنگ سیاه با تونالیته های مختلف تعبیه شده است تا بتواند طیف گسترده تری از تونالیته سیاه تا سفید را تولید کند. بطوریکه کیفیت چاپ آنها را می توان با چاپ های دستی قابل قیاس یا نزدیک دانست.
یک نمونه چاپگر (پرینتر) جوهر افشان به همراه کارتریج های چهار رنگ (CMYK)
چاپگرهای لیزری (Laser)
بعضی از چاپگرهای حرفه ای از روش لیزر برای چاپ های رنگی استفاده می کنند. در این نوع چاپگرها از کاغذهای عکاسی حساس به نور استفاده می شود. تصاویر دیجیتال بر روی آنها نوردهی شده و فرایند چاپ و تثبیت رنگ بر روی آنها انجام می پذیرد. در مقایسه با چاپگرهای جوهرافشان، چاپگرهای لیزری در واقع عکس های واقعی تری هستند که تونالیته پیوسته ای در جزئیات تصویر قابل رویت می باشد. چاپ های لیزری عموما کیفیت بالا دارند و مناسب برای نگهداری آرشیوی عکس و یا ارائه در نمایشگاه ها می باشند.
یک نمونه چاپگر (پرینتر) لیزری و کارتریج های رنگی آن (در چهار رنگ)
ماهیت جوهر در چاپگرهای جوهر افشان
همه چاپگرهای جوهر افشان از جوهر (Ink) استفاده می کنند. عموما دو نوع جوهر در این چاپگرها استفاده می شود: رنگ (Dye)
و رنگدانه (Pigment). هر کدام از آنها مزایا و معایبی دارند. هنگام تهیه چاپگر حتما به این موضوع توجه کنید که چاپگر مورد نظر از چه نوع جوهری استفاده می کند.
1) رنگ (Dye)
جوهر هایی که از جنس رنگ (dye) هستند از ماده ای رنگی تشکیل شده اند که یا بصورت مایع و یا مواد قابل حل در آب تهیه می شوند. هنگام چاپ، ماده رنگی سطح کاغذ و یا هر نوع مدیایی که برای چاپ استفاده شده است را رنگ می کند. در بعضی جوهرها، رنگ بصورت موقت باقی می ماند ولی در بعضی دیگر به علت استفاده از مواد تثبیت کننده، رنگ به شکل ثابت بر روی کاغذ باقی می ماند.
این نوع جوهر ها قیمت مناسب تری دارند و رنگهای درخشانی ایجاد می کنند. عیب آنها این است که در اثر برخورد با نور خورشید این رنگها در بلند مدت مات می شوند و شفافیت خود را از دست می دهند. به همین علت برای نگهداری و آرشیو عکس مناسب نیستند. ولی برای ارائه و نمایش در بازه زمانی کوتاه مدت بسیار مناسب می باشند.
2) رنگدانه (Pigment)
جوهر های رنگدانه ای قابلیت حلالیت در آب را ندارند ولی در محیط مایع به صورت سوسپانسیون در می آیند. این رنگدانه ها همانند جوهر رنگی جذب کاغذ یا مدیای مورد استفاده نمی شوند و مکانیسم آنها این است که بر روی سطح مدیا می نشینند. این نوع جوهرها برای سالهای بسیار طولانی رنگ خود را حفظ می کنند. اما از معایب آنها این است که گران قیمت بوده و اصولا رنگهای خیلی درخشانی در تصویر نهایی ایجاد نمی کنند.
مقایسه قرارگیری جوهر بر روی کاغذ و نحوه بازتابش نور از روی سطح آن در دو نوع جوهر با ساختار رنگ (Dye) و رنگدانه (Pigment)
انتخاب کاغذ مناسب برای چاپ
امروزه با وجود چاپگرهای پیشرفته این امکان فراهم شده است که عکس بر روی مواد مختلفی که مورد نظر فرد است همچون کاغذ، کرباس، پارچه و غیره چاپ شود. با این وجود اکثر عکاسان هنوز ترجیح می دهند که عکس های خود را بر روی کاغذ عکاسی چاپ کنند، زیرا حمل و نقل، کادر بندی و قاب کردن آن ساده تر است.
برای چاپ عکس از کاغذهای مختلفی استفاده می شود. انتخاب هیچ نوع کاغذی صحیح یا اشتباه نیست و بستگی به سلیقه عکاس و نوع کاربرد مورد نظر وی خواهد داشت. اگر چه بطور سنتی عکس ها بر روی کاغذ های براق (High-gloss) چاپ می شوند تا حداکثر درخشندگی در رنگ ها ایجاد گردد، ولی امروزه اینگونه نیست و انتخاب های مختلفی صورت می پذیرد.
تقریبا اکثر سازندگان چاپگرها توصیه می کنند که از کاغذهای اختصاصی چاپ که اجازه نمی دهد جوهر به داخل آن نفوذ کند استفاده شود. کاغذها از لحاظ وزن و اندازه براق بودن متفاوتند.
اندازه وزن کاغذ معمولا بر حسب گرم در متر مربع (GSM) گفته می شود. بر اساس وزن کاغذ، میزان نازکی و نرمی یا سختی کاغذ حس می شود. وزن های کم (در حدود 120-150 GSM ) برای بروشورها یا چاپ پوسترهای با کیفیت پایین استفاده می شود. چاپ های استاندارد با کاغذهایی به وزن (150-200 GSM) انجام می پذیرد. وزن های بیشتر (200-300 GSM) برای چاپ های سنگین و ماندگار بکار می روند. گالری ها گاهی از کاغذ های سنگین تر (بیش از 300 GSM) نیز استفاده می کنند که برای نگهداری بلند مدت مناسب می باشند.
کاغذهای عکاسی عمدتا یک پوشش سطحی دارند که موجب براق شدن سطح کاغذ و نیز مقاومت در برابر اشعه فرابنفش می گردد ، همچنین رنگ یا کیفیت تصویر را در مقابل صدمات خارجی مقاوم تر می کند.
سطح کاغذ از نظر پوششی که دارد و میزان براق بودن آن متفاوت است. این تفاوت به علت نوع پوشش (Coating) که بر روی کاغذ عکاسی کشیده می شود اتفاق می افتد. سه نوع کاغذ براق (gloss)، نیمه براق (semigloss)، و مات (matte) موجود می باشد. البته نوعی کاغذ براق که میزان پوشش کشیده شده بر روی کاغذ ضخیم تر است تحت عنوان کاغذ خیلی براق فرا بنفش (High gloss UV) نیز موجود می باشد که مقاومت سطحی آن بیشتر است.
انتخاب نوع کاغذ بر اساس میزان براقی آن به سلیقه و تمایل عکاس بستگی دارد. استفاده از کاغذهای براق عمومیت بیشتری دارد. اگرچه در سالهای اخیر تمایل به استفاده از کاغذهای با بافت مات که تصاویر را کمی لطیف تر نشان می دهد بیشتر شده است.
مقایسه عکس های چاپ شده بر روی کاغذهای مات و براق
تهیه یک نسخه پیش چاپ (Proof) از عکس های مورد نظر
نسخه پیش چاپ (Proof) به نمونه های از چاپ یک نسخه کوچک از عکس هایی که قرار است در اندازه بزرگ چاپ شوند اتلاق می گردد. معمولا عکس های کوچک به شکل یک نوار تست (Test strip) و یا به شکل مجموعه ای از عکس های کوچک در کنار هم تهیه می شوند.
در عکاسی حرفه ای تهیه یک نسخه پیش چاپ (Proof) از عکس ها اهمیت زیادی دارد زیرا نمونه کوچک پیش چاپ، به عنوان مرجع رنگی برای تنظیم فرایند چاپ قبل از اینکه پرینت نهایی عکس گرفته شود مورد استفاده قرار می گیرد و منجر به صرفه جویی در جوهر و کاغذ خواهد شد. اگر کیفیت رنگی و کنتراست مورد نظر در نسخه پیش چاپ مطلوب نبود، خروجی رنگ چاپگر مجدد تنظیم شده و یا در صورت لزوم بر روی پردازش عکس کار می شود و سپس یک نسخه پیش چاپ دیگر تهیه می گردد. این فرايند تا وقتی که نتیجه دلخواه حاصل شود ادامه خواهد یافت.
یک نمونه پیش چاپ از عکس های الیوت ارویت (Elliot Erwith) عکاس برجسته فرانسوی-امریکایی
برای چاپ مطلوب از عکس های دیجیتال، پردازش اولیه عکس، نوع چاپگر، کالیبراسیون آن و انتخاب مدیای مورد استفاده از اهمیت زیادی برخوردار هستند. رنگی بودن یا سیاه و سفید بودن عکس در نحوه پردازش اولیه عکس قبل از چاپ ممکن است کمی تفاوت ایجاد نماید. در عکس های سیاه و سفید کنتراست و تونالیته تصویر اهمیت بسیار زیادی دارد و برای بدست آوردن نتیجه مطلوب لازم است در این خصوص دقت کافی به عمل آورد. با چاپ عکس های رنگی توسط چاپگرهایی که از جوهر سیاه با تونالیته های مختلف استفاده می کنند نتایج بسیار بهتری حاصل می گردد.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
گردآوری و تالیف: امیر دولتیاری
تاریخ نگارش/آخرین ویرایش: 1398/8/17
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مراجع:
1_ Grace Fussell (2016). Printing Your Photographs Professionally for the First Time: 10 Things To Know. Retrieve from http://photography.tutsplus.com on Feb 23.
2_ 4over4 Editors (2017). Printing Papers: The Difference Between Uncoated, Gloss and High Gloss UV. Retrieve from www.4over4.com on Feb 24.
3_ Bjorn Petersen (2015). A Guide to Printing Photographs. Retrieve from www.bhphotovideo.com on Feb 24.
4_ Patricia Davis Brown (2015). The Different Types of Printing Methods – Which Is Best For What? Retrieve from https://digthisdesign.net on Feb 25.
5_ Wikihow Editors (2017). How to Print High Quality Photos Using an Inkjet Printer. Retrieve from www.Wikihow.com on Feb 25.
6_ Darrell Payne (2015). Terrific digital photography printing is achievable. Retrieve from www.digital-photography-tips.net on Feb 25.