یکی از جلوه های تصویری که در عکاسی بکار می رود، تار کردن مناطقی از تصویر از طریق زوم کردن لنز است که به آن تکنیک یا افکت ایجاد تاری با زوم (Zoom Blur Effect) یا افکت زوم انفجاری (Zoom Burst Effect) گفته می شود.
یک نمونه عکس که با استفاده از روش ایجاد تاری با زوم کردن لنز گرفته شده است.
در این روش نحوه ثبت تصویر به این شکل است که ابتدا سرعت شاتر بر روی مقادیر کم تنظیم می شود و سپس در حالیکه با استفاده از لنز زوم بر روی سوژه بزرگنمایی (Zoom in) یا کوچک نمایی (Zoom out) انجام می گیرد، دکمه شاتر فشرده شده و عکس ثبت می گردد.
تصویری که از طریق این تکنیک بدست می آید به صورتی تغییر شکل یافته (Distort) می شود و خطوط متعدد و محوی از نواحی حاشیه ای تصویر به سمت مرکز تصویر ایجاد می گردد.
عموما در این تکنیک، سوژه در مرکز تصویر بصورت واضح دیده شده و سایر نقاط تصویر از میان خطوط همگرا به مرکز تصویر و به صورت کمی تار دیده می شوند. این موضوع موجب می گردد تا سوژه در مرکز توجه چشمان بیننده تصویر قرار گیرد.
با استفاده مناسب از این ترفند می توان به ایجاد خلاقیت های بصری جذابی دست یافت.
نمایش بلندترین و کوتاه ترین فاصله کانونی در یک لنز زوم 70mm ـ 24
روش انجام تکنیک ایجاد تاری با زوم
برای انجام این تکنیک، دوربینی که مورد استفاده قرار می گیرد بایستی یک لنز زوم با قابلیت تنظیم دستی داشته باشد. به عبارتی بتوان فاصله کانونی آن را بطور دستی تغییر داد.
بهترین گزینه برای این کار دوربین هایی هستند که لنزهای قابل تعویض دارند، همچون دوربین های DSLR و دوربین های بدون آینه (Mirrorless) که عموما در لنزهای مورد استفاده در آنها تغییرات فاصله کانونی، بطور دستی امکان پذیر می باشد.
برای انتخاب نوع لنز هیچ محدودیت خاصی وجود ندارد منتهی هر چه لنز دوربین دامنه زوم بیشتری داشته باشد (مثلا 28-300 mm) کنترل بیشتر و موثرتری بر روی تصویر و میزان اعوجاج آن وجود خواهد داشت.
در تکنیک ایجاد تاری با زوم (Zoom Blur Effect) ، دوربین عکاسی بر روی سرعت های پایین شاتر در حدود 3 تا 5 ثانیه تنظیم می شود. البته ممکن است بر حسب سوژه و شرایط نور محیط از سرعت های بالاتر نیز استفاده کنید ولی معمولا در سرعت های بیشتر از 1/8 ثانیه نتایج مطلوبی بدست نمی آید.
اگر دوربین عکاسی شما اجازه می دهد، بهتر است سیستم فوکوس خودکار را خاموش و تنظیمات نوردهی (Exposure) بر روی حالت دستی یا اولویت شاتر باشد.
پس از آماده کردن دوربین، فوکوس سوژه مورد نظر را می توان به دو صورت انجام داد. یا اینکه در کمترین اندازه فاصله کانونی لنز زوم بر روی آن فوکوس کنید و یا در سمت مقابل محدوده زوم لنز، یعنی در بیشترین اندازه فاصله کانونی، بر روی سوژه فوکوس نمایید.
به عبارت دیگر، بر اساس اینکه بخواهید از چه روشی برای انجام این تکنیک استفاده کنید، سوژه را در منتهی الیه یک طرف زوم لنز، فوکوس می نمایید.
بنابراین برای انجام تکنیک ایجاد تاری با زوم (Zoom Blur Effect) می توان از دو طریق عمل نمود، یکی روش بزرگنمایی (Zoom in) یا زوم کردن لنز و دیگری روش کوچک نمایی (Zoom out) یا از زوم خارج کردن آن است.
البته روش کوچک نمایی (Zoom out) بیشتر توصیه می شود. در این روش ابتدا لنز را کاملا زوم کرده تا بلندترین فاصله کانونی را داشته باشد. پس از تنظیم نوردهی دوربین، بر روی سوژه فوکوس کنید. دکمه شاتر را فشار دهید تا فرایند ثبت عکس شروع شود. پس از لحظه ای مکث بسیار کوتاه، بطور یکنواخت لنز را از زوم خارج نمایید (Zoom Out) تا هنگامی که شاتر بسته شود و ثبت تصویر کامل گردد.
در این روش ابتداتصویر شفاف سوژه ثبت شده و سپس فرایند محو شدن در طی خارج شدن از زوم (Zoom Out) شکل می گیرد. در این وضعیت، حس دور شدن سوژه از عکاس بیشتر احساس می شود.
روش بزرگنمایی (Zoom in) برعکس روش قبل است و لنز ابتدا در موقعیت کوتاه ترین فاصله کانونی بر روی سوژه فوکوس می شود و سپس در طی فرایند ثبت عکس، لنز زوم می گردد.
نکته مهمی که بایستی در جریان کار به آن دقت شود این است که وقتی دکمه شاتر فشرده می شود، با توجه به زمان مشخص شده برای سرعت بسته شدن شاتر، باید طوری عمل کرد که طول مدت بیشتری از زمان باز ماندن شاتر به سوژه اصلی تعلق گیرد (یعنی مرحله قبل از Zomm in یا Zoom out) و مابقی مدت باقیمانده، صرف زوم کردن (یا از زوم خارج کردن) لنز شود. این کار باعث می شود سوژه در تصویر برجسته تر گردد.
نکته دیگر اینکه لازم نیست حتما از همه دامنه زوم لنز استفاده شود، بلکه می توان فقط قسمتی از این دامنه را بکار برد.
مقایسه ایجاد تاری با زوم در روش های بزرگنمایی (Zoom in) و کوچک نمایی (Zoom out) به همراه صحنه عکاسی
عوامل تاثیر گذار بر تکنیک ایجاد تاری با زوم
عوامل مختلفی بر نحوه اجرای تکنیک ایجاد تاری با زوم (یا زوم انفجاری) موثر می باشند که با توجه به آنها می توان نتایج چشمگیر و خلاقانه ای بدست آورد. در ادامه به مهمترین این عوامل می پردازیم.
الف) سرعت زوم کردن (Zoom speed)
سرعت انجام زوم در حین ثبت عکس، تاثیر زیادی بر کیفیت تصویر خواهد داشت. بایستی تا جای ممکن، زوم کردن به آرامی انجام شود و درست قبل از پایان بسته شدن شاتر پایان یابد. هر چه زوم کردن بطور یکنواخت و پیوسته انجام شود، محوی ایجاد شده نیز یکدست تر خواهد بود.
اگر سرعت زوم کردن به اندازه کافی باشد، تاری ایجاد شده در تصویر تاثیر کمتری بر شفافیت سوژه اصلی خواهد گذاشت. انجام این کار ممکن است در ابتدا کمی مشکل به نظر برسد ولی با کمی تمرین، مهارت لازم بدست خواهد آمد.
ب) جهت دهی به زوم (Zoom orientation)
اگر عکاس مهارت زیادی بر کنترل زوم داشته باشد، می تواند همزمان با شروع زوم، کمی دوربین را حرکت دهد (شبیه Panning) و یا بچرخاند که این کار باعث می شود خطوط محو در کل تصویر به یک سمت منحرف شوند و احساس حرکت در سمت خاصی را القا کنند. این ترفند در عکاسی شب نتایج بهتری می دهد.
در حالتی که همزمان با زوم کردن، دوربین نیز حول محور خود چرخانده شود، یک اثر مارپیچی بر روی تصویر ایجاد می گردد. با این کار می توان تصاویر خلاقانه ای گرفت.
در این تصویر در هنگام زوم کردن، بطور همزمان دوربین نیز حول محور خود به حرکت درآمده است.
ج) توجه به نور (Light)
با توجه به اینکه در این تکنیک از سرعت های پایین شاتر در حد چند ثانیه (معمولا کمتر از 1/8 ثانیه) استفاده می شود، برای کنترل بهتر نور، شرایط کم نور مثل شرایط ابری بهتر است.
در مواردی که نور محیط زیاد است، برای کنترل آن، روزنه دیافراگم را به حداقل اندازه ممکن (بیشترین عدد) و ISO را بر روی حداقل شماره (معمولا 100 یا کمتر) تنظیم کنید.
همچنین در مواردی که نور محیط زیاد است، می توان از فیلترهای کاهنده نور (ND filter) و یا فیلتر پلاریزه (Polarizing Filter) نیز استفاده کرد. با این کار حجم نور ورودی به دوربین کاهش یافته و امکان استفاده از سرعت های پایین تر شاتر فراهم می گردد.
در شرایط پرنور که به هر طریق نتوانستید سرعت شاتر را کم کنید، یک ترفند این است که نهایتا سرعت شاتر را تا 1/4 یا 1/8 ثانیه افزایش داده و در عوض، سرعت زوم کردن را زیاد کنید.
در نورمحیطی کم و با استفاده از سه پایه ، کنترل بهتری بر روی سرعت شاتر وجود دارد.
د) استفاده از فلاش (Flash)
با استفاده از یک فلاش اکسترنال با قابلیت همزمانی با سرعت پایین شاتر (Slow sync flash) می توان با زدن فلاش در ابتدا یا انتهای باز بودن دریچه شاتر ، تصویر سوژه را در حالت فوکوس دقیق منجمد کرد و با این کار، وضوح سوژه اصلی را در میان خطوط محو ناشی از زوم کردن لنز افزایش داد.
بهترین زمان برای فلاش زدن وقتی است که سوژه، کادر تصویر را پر کرده است. به این صورت که اگر از روش کوچک نمایی (Zoom out) استفاده می کنید، فلاش در حالت همزمانی با پرده اول (First Curtain Sync) تنظیم گردد و اگر روش بزرگنمایی (Zoom in) را بکار می برید از حالت همزمانی با پرده دوم (Second Curtain Sync) استفاده نمایید.
هـ) بی حرکت نگه داشتن دوربین عکاسی
چرخاندن حلقه زوم دوربین در میانه عکس گرفتن می تواند منجر به تکان خوردن دست و ایجاد تاری ناخواسته شود. به همین علت لازم است انجام زوم به صورت نرم و در وضعیت کنترل شده تمرین شود.
برای این کار در حالیکه به وضعیت مناسب بدن و دست خود نسبت به سوژه توجه می کنید، دوربین عکاسی را در حالتی راحت در دست بگیرید.
ثابت کردن دوربین بر روی یک سه پایه یا قراردادن روی دیوار، درخت یا امثال آن می تواند کنترل بیشتری بر روی عکاسی و زوم کردن لنز بوجود آورد.
استفاده از سه پایه یکی از بهترین روش ها برای ثابت کردن دوربین در تکنیک تاری با زوم است.
و) تنظیم دوربین عکاسی
در تکنیک ایجاد تاری با زوم، اصولا ISO در کوچک ترین عدد خود قرار داده می شود و دوربین معمولا در حالت اولویت شاتر (Shutter priority) تنظیم می گردد. البته می توان از حالت تنظیم دستی دوربین نیز استفاده نمود.
با توجه به نور محیط در هنگام تنظیم نوردهی، سرعت شاتر آنقدر کم در نظر گرفته می شود که نورسنج دوربین، نور بیش از حد را نشان ندهد. مثلا می توان از سرعت یک ثانیه شروع کرد و با توجه به وضعیت نور و نورسنجی انجام شده توسط دوربین، آن را تغییر داد.
ز) توجه به سوژه و پس زمینه صحنه
اگر چه این تکنیک را می توان تقریبا بر روی هر سوژه ای اعمال کرد، ولی در مواردی که در صحنه رنگهای فراوان و یا بافت ها و الگوهای (Pattern) بیشتری وجود دارد، نتایج کار بهتر خواهد شد و حس حرکت بیشتری در تصویر نهایی بدست می آید.
در این تصویر، رنگ های موجود در صحنه به برجسته تر شدن تصویر کمک کرده است.
ح) اهمیت تمرین با سوژه ها و شرایط نوری مختلف
برای گرفتن یک عکس خوب با روش ایجاد تاری با زوم یا زوم انفجاری، علاوه بر رعایت تنظیمات لازم و در نظر گرفتن محیط و شرایط مناسب، نیاز به تمرین مکرر دارد. ثابت نگه داشتن دوربین، توانایی ایجاد همزمانی بین زوم کردن و مدت باز بودن دریچه شاتر و همچنین بکارگیری زاویه مناسب نسبت به سوژه از مواردی است که نیاز به تمرین و ممارست دارد و در طی زمان حاصل می گردد.
به این نکته توجه کنید که انجام این تکنیک اصولا به کنترل زمان بستگی دارد و لازم است هنگام عکاسی صبور باشید. بهتر است عکس های گرفته شده را بطور مدام در مونیتور دوربین کنترل کنید و در صورت نامطلوب بودن نتیجه، پس از انجام تغییرات مورد نیاز در تنظیمات یا نحوه اجرا، مجددا عکس بگیرید، تا زمانی که به نتیجه مورد نظر دست یابید.
موضوعی که لازم است به آن اشاره شود، وجود امکانات نرم افزاری می باشد که برای شبیه سازی این تکنیک استفاده می گردد.
در نرم افزارهای ویرایش عکس همچون فوتوشاپ، فیلترهایی برای ایجاد جلوه های تصویری (Blur Effect) شبیه به تکنیک استفاده از زوم لنز برای ایجاد تاری وجود دارد که بعضی از افراد گاهی از آنها استفاده می کنند. ولی عموما نتایج حاصل از آنها نمی تواند عمق تصویر ایجاد شده در روش فیزیکی را به خوبی تقلید کند و نتایج حاصل کمی تصنعی به نظر خواهد رسید.
با تمرین می توان از روش ایجاد تاری با زوم کردن لنز ، بهترین نتایج را بدست آورد.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
گردآوری و تألیف: امیر دولتیاری
تاریخ نگارش/آخرین ویرایش: 1397/11/6
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مراجع:
1_Peter West Carey (2016). How to Use Zoom Blur to Add Action in Your Photos, Retrieve from http://digital-photography-school.com on Aug 3.
2_Darren Rowse (2016). How to Take Photos with the Zoom Blur Effect, Retrieve from http://digital-photography-school.com on Aug 3.
3_David Peterson (2016). Zoom Blur Effect in Camera, Retrieve from www.digital-photo-secrets.com on Aug 4.
4_Unknown (2016). How to Take Stunning Zoom Burst Photos, Retrieve from www.photographymad.com on Aug 4.
5_Mark Goldstein (2012). How to Create Zoom Blur Effect, Retrieve from www.photographyblog.com on Oct 25.
6_Dave Johnson (2010). How to Blur Photos Artistically with Your Camera's Zoom, Retrieve from www.techhive.com on Nov 1.