فاصله هایپرفوکال یا ابَر کانونی نشان دهنده نزدیک ترین نقطه ای است که اگر شما در آن فاصله فوکوس کنید، حداکثر عمق میدان وضوح در جلو دوربین تا مرز بینهایت ایجاد می گردد. به عبارت دیگر، از جلو تا عقب تصویر (Front-to-back sharpness) وضوح کامل را خواهید داشت.
چشمه های پلکانی باداب سورت در منطقه چهاردانگه استان مازندران
آشنایی با اصول محاسبه و بکارگیری فاصله هایپرفوکال به شما کمک می کند تا به سادگی از آن برای ایجاد حداکثر عمق میدان قابل دستیابی توسط دوربین استفاده کنید. تکنیک بکارگیری این فاصله خصوصا در عکاسی منظره کاربرد زیادی دارد.
اگر چه مفهوم و بکارگیری فاصله هایپرفوکال بسیار ساده است با این وجود به هنرجویان عکاسی و افرادی که در حال یادگیری دوره های آموزش عکاسی هستند توصیه می شود که قبل از مطالعه این مقاله حتما مطالب آموزشی مربوط به روزنه دیافراگم و همچنین عمق میدان در عکاسی را فرا گرفته باشند.
برای مطالعه در خصوص این موارد می توانید به مقاله " اصول پایه نوردهی در عکاسی بخش 3 - روزنه دیافراگم " و نیز مقاله "عمق میدان و عوامل موثر بر آن" در همین وب‌سایت مراجعه نمایید.
تعریف فاصله ابرکانونی (هایپرفوکال)
فاصله هایپرفوکال عبارت است از فاصله دوربین تا نقطه ای در صحنه عکاسی که اگر بر روی آن نقطه فوکوس کنید، عمق وضوح تصویر از ناحیه نصف فاصله دوربین تا نقطه هایپرفوکال شروع شده و تا بینهایت ادامه پیدا می کند. در این تعریف منظور از بینهایت، آخرین نقطه ای است که در پسزمینه صحنه قابل رویت می باشد.
عمق میدان تصویر از نصف فاصله هایپرفوکال تا انتهای پسزمینه تصویر در بینهایت امتداد دارد.
مثلا اگر فاصله هایپرفوکال 4m باشد، با فوکوس بر روی نقطه ای که در فاصله 4 متری دوربین واقع شده است، هر چیزی که از فاصله 2 متری دوربین (نصف اندازه هایپرفوکال) قرار گرفته است تا نقطه بینهایت، بطور واضح دیده می شود. به عبارت دیگر عمق میدان تصویر از ناحیه نصف فاصله هایپرفوکال تا بینهایت ادامه می یابد.
با توجه به ساختار اپتیکی لنزها و نحوه فوکوس آنها بر روی عناصر موجود در جلوی دوربین، بطور معمول اگر شما بر روی عناصر موجود در ناحیه پیش‌زمینه تصویر فوکوس کنید، نواحی پسزمینه و دورتر صحنه به صورت تار دیده می شود و اگر بر روی بخشی از پسزمینه فوکوس کنید، عناصر موجود در پیش‌زمینه به صورت تار و خارج از فوکوس دیده خواهد شد.
برای بدست آوردن عمق میدان زیاد و دستیابی به بیشترین وضوح در نواحی پیش‌زمینه و پسزمینه صحنه لازم است که بر روی نقطه ای در بین آنها فوکوس انجام شود تا هر دو نواحی، دارای وضوح کافی گردند. این نقطه به نام فاصله هایپرفوکال نامیده می شود.
فاصله هایپرفوکال یا ابرکانونی برای هر لنزی و بر اساس اینکه بر روی چه دوربینی نصب شده باشد متفاوت خواهد بود. در ادامه به عوامل تاثیرگذار بر روی آن خواهیم پرداخت.
نمایی زمستانی از منطقه توچال در رشته کوه های البرز مرکزی
عوامل موثر بر فاصله ابرکانونی (هایپرفوکال )
الف) اندازه روزنه دیافراگم (Aperture)
اصولا با تغییر اندازه روزنه دیافراگم، اندازه عمق میدان (Depth of Field) در تصویر تغییر خواهد کرد. هر چه این اندازه کوچکتر باشد، عمق میدان بزرگتر خواهد بود و برعکس.
مثلا اگر بر روی جسمی در فاصله 2 متری فوکوس کنید و اندازه روزنه دیافراگم را بر روی f/2 تنظیم نمایید، عمق میدانی که بدست می آید (منطقه وضوح در دو طرف نقطه فوکوس) کمتر از زمانی است که از دیافراگم f/16 استفاده می کنید.
در حالتی که روزنه دیافراگم کوچکتر است (f بزرگتر)، منطقه وضوح تصویر در جلو نقطه فوکوس از ناحیه نزدیک تری نسبت به دوربین شروع شده و این منطقه وضوح تا پشت نقطه فوکوس و در نواحی دورتری در ناحیه پسزمینه ادامه می یابد.
بنابراین در شرایط ثابت، با افزایش عدد دیافراگم (روزنه کوچکتر دیافراگم)، عمق میدان افزایش می یابد و اگر فاصله هایپرفوکال را در این شرایط پیدا کنیم، این فاصله نسبت به حالت قبلی به دوربین نزدیک تر خواهد بود.
به عبارت دیگر، با کوچکتر شدن اندازه روزنه دیافراگم (عدد f بزرگتر)، فاصله هایپرفوکال به دوربین نزدیک تر می شود.
مقایسه فاصله هایپر فوکال در دو اندازه مختلف روزنه دیافراگم f/16 و f/4 در یک دوربین فول فریم که بر روی آن یک لنز با فاصله کانونی 35mm قرار دارد.
ب) فاصله کانونی لنز (Lens Focal Length)
هر چه فاصله کانونی لنز کوتاه تر باشد (زاویه دید وایدتر)، عمق میدان بیشتر و نقطه هایپرفوکال به دوربین نزدیک تر خواهد بود.
در لنزهای با فاصله کانونی بلندتر، فاصله هایپرفوکال از دوربین دورتر است. مثلا در یک لنز زوم 18-135 بر روی یک دوربین کراپ سنسور و با اندازه دیافراگم f/11، وقتی که فاصله کانونی بر روی 18mm تنظیم شده است، اگر فرضا فاصله هایپرفوکال در حدود 1.6 متری دوربین باشد، وقتی که لنز را زوم می کنیم (Zoom in) و فاصله کانونی را به 135mm می رسانیم، در این حالت فاصله هایپرفوکال از دوربین دورتر شده و به حدود 90 متری دوربین خواهد رسید.
مقایسه فاصله هایپر فوکال در دو فاصله کانونی 24mm و 70mm در یک دوربین فول فریم که اندازه f آن بر روی 16 تنظیم شده است.
ج) اندازه سنسور دوربین
در شرایطی که اندازه روزنه دیافراگم و فاصله کانونی لنز ثابت است، در دوربین‌های با سنسور بزرگتر، فاصله هایپرفوکال به دوربین نزدیک تر خواهد بود. و برعکس در دوربین های با سنسورهای کوچکتر، این فاصله بیشتر است.
در دوربین های کراپ سنسور برای محاسبه فاصله کانونی موثر یک لنز لازم است ضریب برش (Crop factor) آن را در نظر گرفت و در نتیجه فاصله کانونی موثر آنها (بر اساس استاندارد دوربین های فول فریم) بلندتر از فاصله کانونی ثبت شده بر روی لنز آنها خواهد شد. در نتیجه با بیشتر بودن فاصله کانونی موثر در دوربین های کراپ سنسور نسبت به دوربین های فول فریم، فاصله هایپرفوکال نیز در آنها دورتر خواهد شد.
برای مطالعه بیشتر در این خصوص می توانید به مقاله " نحوه کارکرد حسگر (سنسور) در دوربین های عکاسی دیجیتال" در همین وب‌سایت مراجعه نمایید.
مقایسه فاصله هایپر فوکال در دو دوربین فول فریم و کراپ سنسور که هر دو دارای لنز 50mm بوده و اندازه f بر روی 16 تنظیم شده است.
روش های تعیین فاصله ابرکانونی (هایپرفوکال)
الف) استفاده از جداول فاصله هایپرفوکال
برای تعیین فاصله هایپرفوکال فرمولی وجود دارد که با توجه به فاصله کانونی لنز، اندازه روزنه دیافراگم مورد نظر و دایره اغتشاش (Circle of Confusion)، عدد فاصله هایپرفوکال را تعیین می کنند. در اینجا قصد نداریم که به بررسی فرمول مذکور بپردازیم، ولی توجه داشته باشید که بر اساس آن جداولی برای تعیین فاصله هایپرفوکال تنظیم شده است که این جداول با توجه به اندازه سنسور دوربین، برای دوربین های تمام کادر (فول فریم) و دوربین های کراپ سنسور (مثل APS_C یا MFT) متفاوت می باشد. دقت شود که این جداول معمولا بر اساس واحد فوت (ft) است و برای ما که معمولا از واحد متر (m) استفاده می کنیم لازم است قبل از استفاده، آن را به متر تبدیل نمود.
دو نمونه از جداول تعیین فاصله هایپرفوکال برای دوربین های با سنسور APS-C و تمام کادر (فول فریم)
در این جداول در یکی از اضلاع افقی یا عمودی، فواصل کانونی مختلف (Focal Length) و در ضلع دیگر مقادیر مختلف روزنه دیافراگم (Aperture) ذکر شده است. با انتخاب فاصله کانونی خاص و اندازه روزنه دیافراگم مورد نظر خود، در محل تلاقی ردیف افقی و ستون عمودی جدول، عدد هایپرفوکال بدست می آید. با نصف کردن عدد هایپرفوکال، مشخص می شود که عناصر صحنه از چه فاصله ای در عمق وضوح تصویر قرار می گیرند.
مثال: در جدول فول فریم، در فاصله کانونی 50mm و و روزنه دیافراگم f/16 اندازه فاصله هایپرفوکال برابر با (17.5 feet) یا (534 cm) است. بنابراین اگر بر روی نقطه ای در فاصله 534 سانتیمتری فوکوس نمایید، از فاصله 267 سانتیمتری تا بینهایت در منطقه فوکوس قرار می گیرد.
در برخی لنزها که بر روی بدنه خود دارای مقیاس فاصله (Distance Scale) هستند، برای تنظیم فاصله نقطه فوکوس می توانید از آن استفاده کنید.
یکی از بهترین روش ها این است که از قبل، برای اندازه دیافراگمی که معمولا در عکاسی از مناظر با عمق میدان بالا استفاده می کنید (مثلا f/16 )، فاصله هایپرفوکال لنز خود را در جدول مربوطه پیدا کرده و به خاطر بسپارید و در موقع لزوم استفاده کنید.
تصویری از کوهستان کرکس در رشته کوه های زاگرس مرکزی
ب) استفاده از نرم افزارهای محاسبه فاصله ابرکانونی
نرم افزارهای کاربردی مختلفی نیز برای تعیین فاصله ابرکانونی (هایپرفوکال) به صورت آنلاین و یا برنامه های کاربردی (Apps) در تلفن همراه در دسترس می باشد.
کار با این برنامه ها بسیار ساده است و بر اساس نوع دوربین، لنز و اندازه روزنه دیافراگم، قابلیت محاسبه فاصله هایپرفوکال را دارند و می توان به راحتی اندازه فاصله هایپرفوکال را از آنها بدست آورد.
دو نمونه از برنامه های تعیین فاصله هایپرفوکال قابل استفاده در تلفن های هوشمند
در هنگام عکاسی ممکن است فاصله هایپرفوکال لنز خود را به یاد نیاورید و جدول فاصله هایپرفوکال نیز در دسترس نباشد. در این مواقع می توانید برای محاسبه تقریبی فاصله هایپرفوکال از روش های تخمینی استفاده کنید. در ادامه به چند نمونه از روش های دیگری که برای تعیین تقریبی فاصله هایپرفوکال بکار می روند اشاره می شود.
ج) بکارگیری مقیاس عمق میدان بر روی لنز
بعضی از لنزها دارای راهنمای نمایش فاصله و مقیاس عمق میدان (DOF Scale) می باشند (خصوصا لنزهای آنالوگ قدیمی) که می توان با توجه به اندازه روزنه دیافراگم مورد نظر و فاصله نقطه فوکوس، میزان عمق میدان تقریبی تصویر را بدست آورد.
بر روی این لنزها مقیاس فاصله (Distance Scale) وجود دارد که به صورت نوار متحرکی دیده می شود. فاصله نقطه فوکوس تا دوربین عموما با واحد متر و فوت بر روی نوار مقیاس فاصله، نمایش داده می شود بطوریکه با چرخاندن حلقه فوکوس، فاصله نقطه فوکوس بر روی نوار مقیاس فاصله دیده می شود. مثلا وقتی بر روی یک جسمی در فاصله 5 متری فوکوس کنید، عدد 5 بر روی نشانگر فاصله فوکوس قرار می گیرد.
بر روی این نوع لنزها ، اعداد دیافراگم (از کوچک به بزرگ) بطور قرینه در دو طرف نشانگر مذکور قرار گرفته است (تصویر زیر). این اعداد به عکاس کمک می کند تا بر اساس اندازه روزنه دیافراگم (f) و فاصله نقطه فوکوس تا دوربین، میزان تقریبی عمق میدان تصویر (DOF) را بدست آورد.
نوار مقیاس فاصله و اعداد راهنمای تعیین حدودی عمق میدان بر روی لنز نمایش داده شده است.
برای توضیح بیشتر به یک مثال توجه کنید. در تصویر بالا، اندازه روزنه دیافراگم معادل f/11 تنظیم شده است. با فوکوس لنز بر روی جسمی در فاصله حدود 1.5 متر، نشانگر فاصله نقطه فوکوس (بر روی نوار مقیاس فاصله) بر روی 1.5 قرار می گیرد. همانطور که قبلا اشاره شد، اعداد دیافراگم بطور قرینه در دو طرف نشانگر قرار گرفته اند. در این مثال اندازه روزنه دیافراگم بر روی 11 است، پس در فاصله بین دو عدد 11 (در دو طرف نشانگر)، بر روی نوار مقیاس فاصله، محدوده عمق میدان مشخص می شود. این محدوده از فاصله حدود 1 متر تا فاصله حدود کمی بیش از 2 متر می باشد. به این معنی که در این فاصله هر جسمی که در جلوی دوربین واقع شده باشد در محدوده وضوح تصویر قرار خواهد گرفت.
با استفاده از چنین لنزهایی که بر روی بدنه خود دارای مقیاس عمق میدان می باشند، می توانید فاصله هایپرفوکال را نیز بطور تقریبی بدست آورید. به این صورت که ابتدا تصمیم بگیرید که اندازه روزنه دیافراگم (f) را می خواهید بر روی چه اندازه ای قرار دهید (مثلا f/16). سپس حلقه فوکوس را آنقدر بچرخانید تا علامت بینهایت (∞) بر روی نوار مقیاس فاصله در مقابل عدد 16 قرار گیرد. عدد 16 قرینه آن در طرف دیگر نشانگر، در مقابل قسمت دیگری از نوار مقیاس فاصله قرار خواهد گرفت که نشان دهنده حداقل فاصله ای است که ابتدای عمق میدان وضوح تصویر را شامل می شود. در این حالت، نقطه فوکوس (که نشانگر خط وسط آن را نشان می دهد) معادل فاصله هایپرفوکال خواهد بود.
در مثال ذکر شده (تصویر زیر) در حالتی که اندازه روزنه دیافراگم (f) بر روی 16 باشد، عمق میدان از حدود 2.7m تا بینهایت است و نقطه فوکوس که فاصله هایپرفوکال می باشد بر روی 5m قرار می گیرد.
د) قاعده دوبرابر کردن فاصله
یک روش محاسبه تخمینی فاصله هایپرفوکال که در میان عکاسان بیشتر استفاده می شود، استفاده از قاعده دوبرابر کردن فاصله (Double Distance Method) است.
در این روش، شما فاصله دوربین تا نزدیک ترین جسمی که قصد دارید واضح دیده شود را در نظر می گیرید و آن را دوبرابر می کنید. فاصله بدست آمده را به عنوان فاصله هایپرفوکال در نظر گرفته و لنز را بر روی آن فاصله فوکوس نمایید. سپس اندازه روزنه دیافراگم را آنقدر کوچک کنید (f را بزرگتر کنید) تا عمق میدان مناسب را بدست آورید. در این روش که نوعی روش آزمون و خطا محسوب می شود، عموما لازم می شود که تصاویر ثبت شده را برای دیدن وضعیت عمق میدان بررسی کنند. نکته مهم در این روش این است که هر چه جسم مورد نظر در پیش‌زمینه به دوربین نزدیک تر باشد بایستی از اندازه دیافراگم های کوچکتر استفاده کنید. (معمولا f/11 و بالاتر).
البته این روش اصولا تجربی است و وقتی خوب جواب می دهد که شما لنز خود را به خوبی بشناسید و اندازه فاصله هایپرفوکال آن را حداقل در دیافراگم های بسته بطور تقریبی بدانید. در غیر این صورت روش خیلی مناسبی برای تعیین فاصله هایپرفوکال نخواهد بود.
این روش برای سرعت عمل در بکارگیری تکنیک فاصله هایپرفوکال کاربرد دارد. فایده روش مذکور این است که اگر چه ممکن است اصولا بر روی نقطه هایپرفوکال فوکوس نکنید، ولی حداقل می توانید مطمئن شوید که عناصر مورد نظر شما در پیش‌زمینه تا مرز بینهایت (پسزمینه) به طور قابل قبولی واضح می باشند.
توجه داشته باشید در این روش هر چه فاصله کانونی لنز بلندتر باشد، بهتر است کمی از جسم واقع در پیش‌زمینه فاصله بگیرید و همچنین از دیافراگم های بسته تر استفاده کنید.
منظره کوه های پوشیده از برف رشته کوه البرز در منطقه توچال در فصل زمستان
هـ) استفاده از حالت نمای زنده دوربین
در ابتدا لازم به ذکر است که سازندگان مختلف دوربین نحوه نمایش متفاوتی در حالت نمای زنده (Live View) ارائه می دهند. به عنوان مثال دوربین های کانن عموما در نمای زنده همانند منظره یاب (Viewfinder)، تصویر را در شرایط بازترین اندازه دیافراگم نمایش می دهد و اگر بخواهید وضعیت عمق میدان را در آن بررسی کنید، لازم است که دکمه پیش‌نمایش عمق میدان بر روی دوربین را فشار دهید. ولی در برخی دوربین های دیگر مثل دوربین های نیکون، تصویر نمای زنده با توجه به اندازه دیافراگم تنظیم شده برای دوربین نمایش داده می شود و نیازی به فشردن دکمه پیش‌نمایش عمق میدان نمی باشد.
یک روش در محاسبه تخمینی فاصله هایپرفوکال، استفاده از حالت نمای زنده (Live View) دوربین است و از این قاعده سرانگشتی استفاده می شود که، اگر فوکوس دوربین در بینهایت باشد، نزدیک ترین فاصله به دوربین که دارای وضوح است معادل با فاصله هایپرفوکال می باشد.
می توانید به جای استفاده از نمای زنده، با تنظیم دیافراگم مورد نظر و فوکوس روی اجسام در انتهای پسزمینه تصویر (یا در فاصله بینهایت) یک عکس بگیرید و آن را با بزرگنمایی 100% در LCD بررسی کنید. نزدیکترین نقطه به دوربین که دارای وضوح قابل قبولی باشد، فاصله هایپرفوکال می باشد.
بهتر است قبل از استفاده از این روش، اندازه روزنه دیافراگم را بر روی عدد مورد نظر تنظیم کنید و سپس نسبت به فوکوس در بینهایت اقدام نمایید.
توجه کنید که این روش به دلیل اینکه بر اساس منطقه وضوح نسبی در تصویر ثبت شده اولیه بنا شده است، خیلی دقیق نمی باشد و نتایج حاصله از هر فرد به فرد دیگر می تواند متغیر باشد. همچنین استفاده از LCD در دوربین هایی که دارای LCD کوچکی هستند و نیز در نور روز که تصویر LCD به خوبی دیده نمی شود کاربرد محدودی خواهد داشت.
نمایی از دریاچه گهر در منطقه اشترانکوه در رشته کوه های مرکزی زاگرس
و) روش تاری برابر در دو طرف نقطه فوکوس
روش دیگری برای دستیابی به فاصله هایپرفوکال لنز وجود دارد که برخی مواقع می تواند کمک کننده باشد.
در این روش که به آن تکنیک تاری برابر در دو طرف نقطه فوکوس (Blur Focus Method) گفته می شود، ابتدا روزنه دیافراگم را در بازترین اندازه ای که لنز اجازه می دهد تنظیم کنید تا کمترین عمق میدان ایجاد گردد. سپس دوربین بر روی حالت نمای زنده (Live View) قرار دهید. در این شرایط بر روی عناصر میانی صحنه عکاسی فوکوس نمایید و نقطه فوکوس را آنقدر جابجا کنید تا عناصر موجود در نواحی پسزمینه و پیش‌زمینه تصویر به یک اندازه تار دیده شوند. این نقطه فوکوس، به عنوان نقطه هایپرفوکال درنظر گرفته می شود.
سپس، بدون اینکه نقطه فوکوس را تغییر دهید، اندازه روزنه دیافراگم را بر روی اندازه مورد نظر خود و در مقادیر f بزرگتر قرار دهید (مثلا f/16). در این حالت هر آنچه در ناحیه واقع در نصف فاصله هایپرفوکال قرار دارد تا بینهایت در محدوده وضوح قرار می گیرد.
در این روش توجه داشته باشید که هر چه لنز شما سریع تر باشد (دارای f کوچکتر) نتایج کار و تشخیص نقطه هایپرفوکال بهتر صورت می گیرد. همچنین قبل از عکاسی لازم است که روزنه دیافراگم به اندازه مناسب کوچک شود (مثل f/16) تا عمق میدان کافی ایجاد گردد.
این تکنیک به دلایل مختلفی روش خیلی دقیقی نیست. اول اینکه همه لنزها دارای اندازه دیافراگم بزرگ (f کوچک) نمی باشند که محدوده مناطق تار را به تفکیک بالا ایجاد کنند. از طرفی نیز مقایسه مناطق تار در دو طرف نقطه فوکوس خصوصا در یک LCD کوچک، کار ساده ای نمی باشد و نیاز به تمرین و آزمودن فراوان خواهد داشت.
نکته دیگری که در خصوص بکارگیری این روش باید در نظر گرفت این است که در لنزهایی که دارای جابجایی فوکوس (Focus Shift) واضح می باشند، یعنی مثلا وقتی در f/2 میزان تاری دو طرف نقطه فوکوس برابر است ولی در مثلا f/11 این میزان برابر نیست، استفاده از این تکنیک (Blur Focus Method) اصلا توصیه نمی شود.
مسیر دشت هویج از روستای افجه در منطقه لواسان و دامنه های جنوبی رشته کوه البرز
نکات مهم در استفاده از فاصله هایپرفوکال
قبل از استفاده از فاصله هایپرفوکال همیشه این سوال را از خود بپرسید که آیا برای ثبت عکس مورد نظر لازم است از این تکنیک استفاده شود یا خیر؟ فاصله هایپرفوکال فقط وقتی اهمیت پیدا می کند که در صحنه عکاسی، عناصر نزدیک و دور نسبت به دوربین وجود داشته باشد، در غیر این صورت در مواقعی که از یک سوژه در فاصله دور در حال عکاسی هستید و در ناحیه پیش زمینه (Foreground) هیچ عنصری وجود ندارد (مثل منظره ای در دور دست)، نیازی به عمق میدان بسیار زیاد نیست و بنابراین فاصله هایپرفوکال کاربردی نخواهد داشت. در این شرایط شما کافی است که بر روی سوژه خود در دوردست فوکوس کنید و عکس خود را با وضوح کامل ثبت نمایید. حتی نیازی به اندازه های کوچک روزنه دیافراگم (f بزرگتر) نیز نخواهید داشت.
برای ثبت منظره های دوردست، نیازی به استفاده از تکنیک فاصله هایپرفوکال نمی باشد –روستای اتو در منطقه سوادکوه استان مازندران
وقتی که اندازه فاصله هایپرفوکال خود را می دانید، هنگام فوکوس بر روی نقطه هایپر فوکال، اگر شک داشتید که آیا فاصله تخمینی شما تا نقطه فوکوس برابر با فاصله هایپرفوکال است یا خیر، می توانید برای اطمینان در نقطه ای کمی دورتر از نقطه قبلی فوکوس را انجام دهید. با این کار خطای احتمالی کاهش می یابد. ولی اگر برعکس، فوکوس خود را به نقطه ای نزدیک تر به دوربین جابجا کنید، احتمال دارد عمق میدان فوکوس شما تا انتهای پسزمینه (بینهایت) را شامل نشود و مقداری از ناحیه انتهای پسزمینه از منطقه وضوح خارج شود.
برخی عکاسان برای دقت و کنترل بیشتر در تنظیم فاصله نقطه فوکوس و قرار دادن آن بر روی نقطه هایپرفوکال، به جای فوکوس خودکار (Autofocus) از تنظیم دستی فوکوس (Manual Focus) استفاده می کنند.
جمع شدن آب ناشی از بارندگی شب قبل در یک سنگ چاله کوچک- دشت لار در منطقه پلور و در دامنه کوه دماوند
در مواقعی ممکن است عناصر موجود در پیش زمینه از محدوده عمق میدان فاصله هایپرفوکال نیز به دوربین نزدیک تر باشند و در عمق میدان وضوح تصویر قرار نگیرند، مثلا فاصله هایپرفوکال در 4 متری است پس عناصر موجود در فاصله 2 متری و دورتر، در منطقه وضوح قرار می گیرند. ولی عناصر مورد نظر شما در فاصله یک متری قرار دارد و بنابراین در عکس به صورت واضح دیده نخواهد شد.
در این شرایط می توان دوربین را کمی به عقب جابجا نمود تا جایی که عناصر مورد نظر شما در منطقه عمق میدان قرار گیرند و یا اینکه از تکنیک انباشت فوکوس (Focus Stacking) استفاده کنید. در این روش چندین عکس با فوکوس در فواصل مختلف ثبت شده و پس از ادغام با یکدیگر (از طریق برنامه های نرم افزاری) یک تصویر واحد با عمق وضوح بالا بدست می آید. برای مطالعه بیشتر در این خصوص می توانید به مقاله " تکنیک انباشت فوکوس" در همین وب‌سایت مراجعه نمایید.
در مواردی که وضوح بالا در تمامی نقاط عکس برای شما مهم است باید توجه داشته باشید که اساسا یکی از مشکلات استفاده از فاصله هایپرفوکال این است که پسزمینه تصویر (نقطه بینهایت) در انتهای لبه عمق میدان قرار می گیرد و شارپی آن به سختی قابل قبول می باشد (Acceptably Sharp).
برای اینکه از وضوح بالاتر نواحی ابتدایی و انتهایی لبه عمق میدان اطمینان حاصل کنید، یک روش عملی این است که با قرار دادن نقطه فوکوس در ناحیه ای دورتر از فاصله هایپرفوکال (که با استفاده از جدول و یا روش های تخمینی بدست آورده اید)، مطمئن می شوید که عمق میدان با وضوح مناسب تا بینهایت ادامه خواهد یافت. به عنوان مثال عدد فاصله هایپرفوکال در جدول معادل 1.5 متر است، ولی شما لنز خود را در فاصله مثلا 1.7 متر یا 2 متر فوکوس می کنید. توجه داشته باشید که حتی دور کردن نقطه فوکوس به میزان 10cm نیز می تواند نتایج بسیار خوبی ایجاد کند، خصوصا در مواردی که فاصله هایپر فوکال به دوربین نزدیک تر است.
با انتقال نقطه فوکوس به ناحیه کمی جلوتر از نقطه هایپرفوکال می توانید از وضوح تصویر در لبه انتهایی پسزمینه (بینهایت) اطمینان حاصل نمایید – ریل راه آهن در منطقه گرمسار استان سمنان
یک روش دیگر برای اطمینان از عمق میدان کافی این است که یک f/stop روزنه دیافراگم را نسبت به دیافراگمی که برای محاسبه فاصله هایپرفوکال در نظر گرفته اید، ببندید. البته به دلیل مشکلات ناشی از پدیده پراش نوری (Diffraction) در اغلب لنزها، بسیاری از عکاسان بهترین اندازه دیافراگم را در محدوده f/11 می دانند. به هر حال توصیه می شود که برای جلوگیری از کاهش شارپی در تصویر حتی الامکان در تکنیک فاصله هایپرفوکال از دیافراگم های بسته تر از f/16 استفاده نشود.
برای مطالعه بیشتر در این خصوص می توانید به مقاله " پراش نوری لنز (دیفراکشن)" در همین وب‌سایت مراجعه نمایید.
غروب آفتاب از فراز رمل های زیبای کویر مصر در منطقه خور و بیابانک در استان اصفهان
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
گردآوری و تألیف: امیر دولتیاری
تاریخ نگارش/آخرین ویرایش: 1400/11/27
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مراجع:
1_ Spencer Cox (2019). Hyperfocal Distance Explained. Retrieve from https://photographylife.com on May 10.
2_ Amateur Photographer Editors (2015). Mastering Hyperfocal Distance. Retrieve from www.amateurphotographer.co.uk on Jul 31.
3_ Michael Frye (2009). Digital Landscape Photography, 1th ed. ILEX, UK.
4_ Jim Hamel (2021). How to Find and Use Hyperfocal Distance for Sharp Backgrounds. Retrieve from https://digital-photography-school.comon Nov 2.
5_ Sean McHugh (2021). Hyperfocal Distance. Retrieve from www.cambridgeincolour.com on Nov 27.
6_ Brenda Petrella (2020). How to Measure the Hyperfocal Distance. Retrieve from www.outdoorphotographyschool.com on Feb 23.
7_ Mike Vanhelder (2021). What is Hyperfocal Distance and How Do You Find It? Retrieve from https://petapixel.com on Jun 1.
8_ Dan Zafra (2020). Hyperfocal distance in photography made easy. Retrieve from https://capturetheatlas.com on Feb 3.
مقالات مرتبط:
- اصول پایه نوردهی در عکاسی بخش 3 - روزنه دیافراگم
- عمق میدان و عوامل موثر بر آن
- نحوه کارکرد حسگر (سنسور) در دوربین های عکاسی دیجیتال
- تکنیک انباشت فوکوس (Focus Stacking)
- پراش نوری لنز (Diffraction)
- فوکوس دستی یا فوکوس خودکار؟